تجربه پیشین ایران در حوزه تحریمها، دید وسیعی را درخصوص مواجهه و ایجاد شرایط گفتوگو در برهههای حساس ایجاد کرده است. در این باره با بازگشت مجدد تحریمهای آمریکا (پس از خروج این کشور از برجام)، مهندسی شرایط پیش رو در بازه ضرب الاجل مشخص شده (۹۰ تا ۱۸۰ روز آینده) در حوزه فولاد (و دیگر صنایع) بسیار حیاتی است، به بیان دیگر با آغاز فرصتهای مذکور، ضرورت شکلگیری و ایجاد فضایی که در آن بتوان درخصوص شرایط کنونی و فرصتها و تهدیدها گفتوگو کرد، بسیار حس میشود.
در این باره فعالان بخش خصوصی فولاد بر این باورند که باید شرایطی را مهیا کرد که از تهدیدهای لازم بیشترین منفعت و سود حاصل شود. در این باره ایجاد چنین ائتلافی با دو پیش فرض میتواند شکل بگیرد: انتقال ایدههای مختلف توسط بخش خصوصی به بخش دولتی و خصوصا تیم مذاکرهکننده و دوم اشتراک سهام شرکتهای ایرانی با کشورهای منطقه.
برای مصون ماندن از آسیبهایی که در آینده میتواند به دلیل بازگشت تحریمهای مجدد ایجاد شود باید تمهیداتی اندیشیده شود که این دو پیشنهاد در همین راستا قابل طرح است، هرچند این موضوع قابلیت مداقه بیشتری دارد و باید بخش خصوصی با تجمیع نظرات مختلف و در میان نهادن این نظرات با بخش دولتی و بهطور خاص با تیم مذاکرهکننده در جهت عملی کردن این طرحها و نظرها تلاش بیشتری کند.
فعالان بخش خصوصی بر این باورند که در این برهه از زمان باید به دولت و تیم مذاکرهکننده کمک کرد که با طرح ایدههای جدید بتوانند مذاکرات خوبی را انجام دهند. یکی از کارشناسان بازار فولاد ایران و جهان درخصوص شکلگیری شرایط مطلوب بازارهای فولاد در زمان تحریمها گفت: ائتلافی بین ایران، ترکیه، چین و هند چیزی شبیه به سازمان همکاریهای اکو با دامنه وسیعتر مثلا با حضور قزاقستان قابل بررسی است. کیوان پورشب با اشاره به این موضوع که حتی با خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریمها، در مذاکرات پیش رو با اتحادیه اروپا، وزیر امور خارجه باید طرح مصون ماندن بازار فولاد از تحریمها را بهطور خاص مطرح کند.
طرح ایجاد یک بازار و بورس منطقهای و مستقل که در آن کشورهای تولیدکننده فولاد بهطور آزادانه و مستقل بتوانند به عمل خرید و فروش فولاد دست بزنند و در واقع، دامنه فعالیت این بورس را از قدرتهای جهانی جدا کنند و در سطح منطقه به دادوستد بپردازند، پیشنهاد دیگری است که این فعال بازار فولاد ارائه کرد. این موضوع میتواند به این معنی باشد که ایران بهطور مستقل در بازارها وارد نخواهد شد و منافع جمعی مطرح میشود. این کارشناس بازار فولاد در ادامه با اشاره به مزیتهای ایجاد چنین بازاری در سطح منطقه گفت: چند اتفاق با ایجاد این بازار منطقهای رخ خواهد داد:
با ایجاد این بورس منطقهای، اولا با کمک کشورهای منطقه اقداماتی را در جهت مشروط کردن تحریمهای احتمالی که آمریکا آن را برمیگرداند انجام میدهیم، در واقع با مصون کردن این بازار و با اندیشیدن این تدبیر میتوانیم در جهت فعال ماندن بازار فولاد ایران، حداقل در منطقه اقدام کنیم. این کارشناس بازار فولاد بر این باور است که بخش خصوصی فولاد ایران نباید منتظر تضمین اروپا در مسیر بازگشت تحریمها باشد و نباید تنها به این تضمین دل خوش کند، این بخش میتواند با ارائه ایدههای خلاقانه به بخش دولتی تلاشهایی در جهت ادامه حیات بینالمللی بخش فولاد در زمان تحریمها داشته باشد. به گفته وی در قدمهای بعدی باید استراتژیهای فرار رو به جلو را در این مسیر لحاظ کرد؛
به این معنا که باید چند پله و چند قدم جلوتر را دید. اگر بخواهیم واقعبینانه به موضوع نگاه کنیم، مشکلات جدی در این مسیر ایجاد خواهد شد؛ مگر اینکه بتوانیم ایدههای خلاقانه بخش خصوصی را توسط بخش دولتی اعمال کنیم. به گفته پورشب در این راه دولت را به اندازه بخش خصوصی ایدهپرداز و خلاق نمیبینم در واقع دولت میتواند با استقبال از این ایدهها و انتقال آنها توسط تیم مذاکرهکننده قدمی رو به جلو بردارد. باید بتوانیم در دوره جدید به اتفاق متحدان و دوستانمان در سهام شرکتهایی که هدفگذاریهای صادراتی فولاد را روی آنها داریم با کشورهای منطقه سهیم شویم، این روند که البته در این بحث، تنها روی فولاد است قابل تعمیم و گسترش به بقیه حوزهها هم هست، در واقع این روند روندی است که این کشورها را وارد ریسک سود و ضرر شرکتهای داخلی خودمان میکند.
زمانی که سهام شرکتهای مختلف ایرانی را بین متحدانمان تقسیم کرده و به فروش برسانیم، خود به خود این کشورها در فرآیندی سهیم شدهاند که باید از آن مراقبت کنند. در این زمینه میتوان متصور شد که بهعنوان مثال بخشی از سهام فولاد مبارکه را روسها خریداری کنند، بخشی از فولاد خوزستان را ترکیهایها، قزاقها یا هندیها و در آن مشارکت داشته باشند. وی ادامه داد: باید به این سمت برویم که مقداری از دارایی بخشهای فولادی کشور را واگذار کنیم تا آنها را در ریسک ماجرای بازگشت تحریمها شریک کنیم. مسوولان کشور در ادبیات روزمرهشان عنوان میکنند که کشورهایی دوستان ایران هستند، آیا این موضوع نباید خروجی داشته باشد؟ اثبات دوستی این کشورها میتواند اینگونه باشد که در سهام شرکتهای مختلف فولادی و… شریک شوند، در واقع اگر سهامدار شرکتهای فولادی شوند، تلاش خواهند کرد که این بازارها حفظ شود و بتوانیم فروش صادراتی کشور در زمینههای مختلف صادراتی را حفظ کنیم.
زمانی که مسوولان کشور در ملاقاتهای متعدد با کشورها از واژههایی همچون مذاکرات سازنده استفاده میکنند، واژههایی از این دست چه خروجی خواهد داشت؟ آیا در این مذاکرات سازنده مثلا این توانایی به وجود آمده که چین را متقاعد کنید که در ریسکهای ایران شریک شود؟ پورشب در ادامه با اشاره به سخنان مقام معظم رهبری گفت: تضمینی که ایشان عنوان کردهاند که اتحادیه اروپا و یا بهصورت کلی تر کشورهایی که در برجام شریک هستند بدهند، از نظر من این است که در این ریسک شریک شوند. در عین حال اعلام آمادگی این کشورها و به نوعی دیگر تلاش در جهت آماده کردن آنها برای ایجاد بورس منطقهای که معاملات فولاد و فلزات و بهطور کل (نفت، سیمان مواد معدنی، پتروشیمی) در آن انجام شود یکی از قدمهای مهم در جهت دریافت این تضمین خواهد بود.
در دوره جدید نیاز به شکلگیری تشکلها و گروههایی داریم که بتوانند به همراه وزیر امور خارجه مذاکرات اقتصادی انجام دهند، باید این موضوع را به گوش دنیا رساند که مذاکرات بالاخره به نتیجه میرسد، تحریمها به ما آسیب میزند و آسیب جدی هم میزند و باید این موضوع را به گوش دنیا برسانیم که اقتصاد یک کشور هدف قرار گرفته و اگر تمهیدات لازم را نیندیشیم قطعا آسیبهای تاریخی خواهیم دید.
منبع : دنیای اقتصاد